De rol van het afgebeelde object in de auteursrechtelijke bescherming van audiovisuele werken

De rol van het afgebeelde object in de auteursrechtelijke bescherming van audiovisuele werken

In het auteursrecht gaat het om de bescherming van originele werken. Een werk is origineel als de “maker” (is hetzelfde als ”auteur”) een keuze heeft kunnen maken en ook gemaakt heeft. Wanneer dat niet kan of niet gebeurt, is er geen “werk” bij gebreke aan “originaliteit”. Als criterium voor “originaliteit” geeft de hoogste EU rechter (het EUHvJ) aan dat het moet gaan om een “eigen intellectuele schepping” van de “maker”.

Waar komen nu zoal de grenzen van dit criterium in zicht in het bijzonder bij een audiovisueel werk, zoals muziek, foto en film? Doet het er bijvoorbeeld toe dat de “maker” geen inhoudelijke invloed heeft op (het verloop van) datgene wat hij of zij vastlegt? Doet het er toe of er al dan niet een auteursrecht rust op datgene wat hij of zij vastlegt? Daarover gaat deze blog.

Een modefotograaf die beelden maakt van een catwalk heeft geen invloed op het uiterlijk van het model, op de verschijningsvorm(en), op de getoonde modeontwerpen of op de expressie(s). Toch leidt het geen enkele twijfel dat zo’n modefotograaf auteursrecht heeft op alles wat hij of zij “schiet”. De fotograaf maakt immers voortdurend keuzes bij het in beeld brengen van het “object” De ene modefotograaf is de andere niet.

Hetzelfde geldt voor het vastleggen van “techniek” of van een “technisch proces” door een videograaf. Het in beeld brengen van “techniek” is bepaald een creatieve bezigheid. Elke videograaf zal een technisch (werk of ander) proces anders in beeld brengen, op zijn of haar eigen manier, en dus is er dan een “eigen intellectuele schepping” (en dus een “werk” en dus auteursrecht).

Zo ook het vastleggen van sportevenementen. Een toevoeging als “live” lijkt me daarbij overigens nauwelijks een toevoeging. Iedereen die de cameraopstelling, de cameravoering dan wel de regie van zo’n evenement wel eens van dichtbij gezien heeft zal de voortdurende en alerte keuze-activiteiten onderschrijven. Geen enkel stukje vastlegging/registratie geschiedt “mechanisch”. Keuzes alom.

De inbreng of tussenkomst van een redactie of regie wijst op het maken van keuzes dan wel een proces van selectie. Het ene woordenboek is het andere niet. De ene modereportage is de andere niet. Carnavalsoptochten en de Elfstedentocht kunnen op tal van verschillende manieren worden vastgelegd. De regie bij het vastleggen van sportevenementen (marathon, hockey, voetbal e.a.) bepaalt wat wordt vastgelegd en maakt zodoende dus “het werk”. Er is hierbij nooit sprake van een louter “mechanische vastlegging”, die maar op één manier mogelijk is. Integendeel.

Wanneer is er dan bijvoorbeeld wél sprake van zo’n “mechanische vastlegging? Is een audiovisuele, fotografische of filmische productie ooit mogelijk zonder dat daarbij keuzes worden gemaakt? Dat is best lastig.

Een fotograaf maakt een foto van een schilderij van een onbekende meester uit 1480, met een exacte weergave van dat schilderij. Een fotograaf of videograaf legt het profiel van een band vast. Er is sprake van ene “mechanische vastlegging” wanneer de vastlegger (die dan dus geen “maker” is)er niet toe doet. Het antwoord op de vraag: is het denkbaar dat twee personen, onafhankelijk van elkaar, tot exact dezelfde vastlegging komen? luidt dan bevestigend. Met andere woorden, er is dan geen “originaliteit”, geen “eigen intellectuele schepping”, geen “werk” en dus geen auteursrecht. Er zijn op het gebied van audiovisuele producties wel voorbeelden te bedenken, maar veel zijn het er niet. De essentie van audiovisuele producties is dat “er iets in beeld wordt gebracht”, vanuit gemaakte keuzes.

Dat de “maker” geen inhoudelijke invloed heeft op (het verloop van) datgene wat wordt vastgelegd is auteursrechtelijk niet relevant. Het gaat nu juist om de keuzes bij zijn of haar vastlegging. De modellen lopen op de catwalk, de carnavalsoptocht trekt voorbij, de marathonlopers lopen naar de finish, het sportevenement speelt zich af.

Het doet er auteursrechtelijk evenmin toe of op het vast te leggen object al dan niet iemand al een auteursrecht heeft. Dat kan zo zijn bij een muziekwerk, een kunstwerk of welk ander werk dan ook (mode is auteursrechtelijk beschermd; een carnavalsoptocht mogelijk ook). De vastlegger krijgt dan een eigen, tweede, auteursrecht. Hij of zij heeft voor exploitatie dan wel toestemming van de eerste auteursrechthebbende voor nodig. Als er geen auteursrecht op het vast te leggen object rust (het schilderij uit 1480, een sportevenement) dat heeft dus alleen de vastlegger in een audiovisueel werk een auteursrecht op zijn of haar vastlegging.

Neem voor meer informatie gerust contact op met Rudi Holzhauer rudi@thelegalgroup.nl

Kordaat lijkt niet op Kornuit

Een Kordaat biertje lijkt niet op een Kornuit biertje

Op een gemiddelde vrijdagmiddagborrel vloeit het bier vaak rijkelijk, maar let dan wel goed op of er een Kornuit of een Kordaat flesje voor je staat. Het zou namelijk zo maar kunnen dat je het verschil over het hoofd ziet. Beide namen lijken zo op het eerste gezicht behoorlijk op elkaar, maar is dit ook genoeg om daar juridisch tegen op te treden?

Grolsch brengt al enige tijd Kornuit op de markt en bij de Lidl is sinds enkele maanden Kordaat in de schappen te vinden. Saillant detail is dat deze laatste door Bavaria wordt geproduceerd. Beide merknamen hebben duidelijk de eerste drie beginletters, wat vaak bij merkengeschillen vaak een grote rol speelt, omdat de consument blijkbaar vooral op het eerste deel van een woord let. Overigens is ook de laatste letter ‘t’ hetzelfde, maar dit is in een merkengeschil net wat minder interessant, al maakt dit het verschil tussen de woorden nog wat kleiner. Lidl heeft er bij haar reclamecampagnes ook voor gekozen om eenzelfde soort hoofdpersoon te kiezen als Grolsch heeft gedaan. Dit helpt de consument natuurlijk wel op weg om de associatie tussen beide biertjes te leggen, maar dit speelt in de pure merkenrechtelijke vergelijking nog geen rol.

Verder zijn er natuurlijk ook verschillen tussen beide merknamen te vinden. Beide namen zijn bestaande Nederlandse woorden en hebben een hele andere betekenis. Verder wordt door Grolsch bij haar Kornuit bier een heel ander logo gebruikt dan Lidl bij haar Kordaat bier gebruikt. Als je beide flesjes naast elkaar ziet, is dan ook duidelijk een ander vormgegeven label te zien.

De rechtbank Rotterdam heeft inmiddels[1] uitspraak gedaan in het door Grolsch aangespannen kort geding. Volgens de rechter wegen de diverse overeenkomsten niet op tegen de verschillen tussen beide merken. Lidl mag dan ook haar Kordaat biertjes blijven aanbieden.

Ik kan me best voorstellen dat het kan gebeuren dat je in de snelheid een Kordaat biertje pakt, terwijl je een Kornuit biertje had willen pakken. Als je Kor- ziet staan, dan denk ik dat de tweede lettergreep niet zo’n grote rol meer speelt. Puur op basis hiervan zou je dan ook verwachten dat Grolsch erin zou moeten slagen om merkinbreuk aan te tonen. Nu het zo is dat beide biertjes bij andere supermarkten in de schappen liggen, zal deze verwarring in de praktijk niet zo snel voorkomen. Een logische beslissing van de rechter dus, maar kijk zelf de volgende keer in ieder geval goed naar het label!

 

[1] Rechtbank Rotterdam 28 februari 2019, ECLI:NL:RBROT:2019:1591

 

Het sprookje van de rode schoentjes 2.0

Weer is er een update te melden in de procedure die al enkele jaren sleept tussen Louboutin en Van Haren[1]. Het gaat om schoenen die in 2012 door Van Haren worden verkocht met dezelfde rode zool als het publiek kent van Louboutin.

De procedure sleept al zo lang voort omdat de rechtbank uitlegvragen heeft gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Door de Europese harmonisering van wetgeving zijn de Nederlandse rechters bij vragen over de uitleg van bepalingen uit de Merkenrichtlijn gebonden aan het oordeel zoals dat op Europees niveau wordt gegeven.

Het ging op Europees niveau allemaal om de vraag of de merkregistratie van Louboutin wel geldig kon zijn. In de merkregistratie was de schoen in stippellijnen aangegeven en de zool roodgekleurd. De stippellijnen dienen ervoor om aan te geven dat de rode kleur zich op de zool van een schoen bevindt, maar de precieze vorm kan telkens verschillen. In dit geval is dat een goede registratie, omdat op deze manier duidelijk is dat niet bedoeld is om de vorm van het product te beschermen, maar alleen maar de toepassing van de kleur op een specifieke plaats van het product.

De Nederlandse rechter komt daarmee vervolgens tot het oordeel dat het Beneluxmerk van Louboutin geldig is en dat Van Haren daarop inbreuk heeft gemaakt door het verkopen van eens schoen met een identieke rode zool.

Zie je binnenkort dus iemand lopen op schoenen met een rode zool? Dan kun je nu met zekerheid zeggen dat dit echte Louboutins zijn en geen Van Harens van een paar tientjes!

[1] https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:930

Wacht niet te lang. Merkregistratie wordt per 1 januari duurder

Merkregistraties – Per 1 januari a.s. gewijzigde tarieven

Eerder schreven wij al eens over het belang van een modelbescherming en dan vooral een tijdige registratie van een model[1]. Een andere bekende vorm van bescherming van intellectueel eigendomsrecht, is de merkregistratie.

Nu de tarieven voor onder andere Benelux registraties per 1 januari 2019 op de schop gaan en voor veel bedrijven duurder zullen uitpakken, is het verstandig om vóór het einde van dit jaar nog eens te kijken of een merkregistratie zinvol is en hoe je het merk het best kunt vastleggen.

Merkregistratie

Wat is een merkregistratie ook alweer? Volgens de wet kunnen benamingen, tekeningen, afdrukken, stempels, letters, cijfers, vormen van waren of van verpakking en alle tekens die grafisch worden weergegeven en die dienen om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden, als merk dienen. Dat is een hele opsomming, maar in de meeste gevallen gaat het ‘gewoon’ om een woord of een logo dat als merk wordt geregistreerd.

Wat kun je met een merkregistratie? In ieder geval duidelijk is dat je zónder een merkregistratie een stuk minder kunt. Je valt dan mogelijk terug op een handelsnaambescherming of een auteursrecht op een logo, maar daar zitten wel wat juridische beperkingen aan. Mét een merkregistratie kun je, algemeen gezegd, optreden tegen het gebruik van verwarrende aanduidingen door derden. Als een derde voor dezelfde of soortgelijke producten of diensten, een soortgelijke aanduiding gebruikt, waardoor de consument in verwarring zou kunnen zijn over de herkomst van een product of dienst, dan levert dat merkinbreuk op.

Verder geldt dat hoe meer onderscheidend jouw merknaam is, hoe ruimer de beschermingsomvang daarvan is. En andersom, hoe algemener de merknaam, hoe kleiner de beschermingsomvang. Beschrijvende aanduidingen kunnen normaal gesproken niet als merknaam dienen, het moet iedereen natuurlijk vrij staan om een beschrijvende aanduiding te gebruiken. Dit gaat overigens niet altijd op; de aanduiding van “Biertje?” is zo onlosmakelijk aan Heineken verbonden, dat zo’n beschrijvend woord ineens wel een merk wordt. Soms gebeurt het omgekeerde, zo was “Spinning” in aanvang een geregistreerd en beschermd merk van de Amerikaanse Mad Dogg Athletics. Met veel marketing werd deze nieuwe sport gepromoot, met als eindresultaat een hele bekende sport, maar geen beschermd merk meer. Het merk “Spinning” is een soortnaam voor de sport geworden[2].

Het is dus van belang om er niet alleen voor te zorgen dat jouw merknaam goed wordt vastgelegd, maar de juiste vorm van bescherming na de registratie is van minstens even groot belang.

Let er op dat je de merkbescherming alleen kunt inroepen in landen waarin je het merk ook daadwerkelijk hebt geregistreerd. Kortom; genoeg mogelijkheden waar wij je graag verder bij adviseren. Meer weten of je merk vastleggen, neem contact op met Helen. En wacht niet te lang, voor je het weet, wordt de champagne ontkurkt en is het 1 januari 2019.

[1] https://www.intellectueeleigendomadvocaten.nl/modelbescherming/

[2] http://intellectueeleigendomsrecht.nl/spinning-merk-ten-onder-aan-zijn-eigen-succes/

Magic Cheese / Heksenkaas – tijd voor een collectieve organisatie van smaakrechthebbenden?

Een paar maanden geleden ben ik uitgenodigd om lid te worden van een kookclub. Het is geen alledaagse kookclub, maar het gaat om Het Muydensch Genootschap; opgericht in 1829. Je wordt uiteraard ook niet zomaar toegelaten tot deze kookclub; er moet eerst drie keer worden proef gekookt en daarna wordt pas besloten of iemand wel of niet als lid wordt geaccepteerd.

Het was een erg spannende tijd. Binnen de kookclub is er namelijk wat rumoer ontstaan, nadat ik aan de (reeds toegelaten) leden van Het Genootschap had verteld dat in Nederland smaken mogelijk voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking kunnen komen.

Lees verder