Kleurmerken en de rode zool van Louboutin

Kleurmerken; af en toe komen ze weer voorbij. Ditmaal in een procedure die alweer enkele jaren in Amerika wordt uitgevochten tussen schoenenontwerper Christian Louboutin en modehuis Yves Saint Laurent.

De – inmiddels wel erg bekende – rode zool van de Louboutin schoenen mag, zo vindt Louboutin, uitsluitend door hem worden gebruikt. De rode pumps met rode zool zoals die door Yves Saint Laurent op de markt worden gebracht, moeten verboden worden. Louboutin beroept zich daarbij op zijn kleurmerk. Maar wat is eigenlijk precies een kleurmerk en waar beschermt zo’n merk tegen.

Kleurmerken zijn, ten opzichte van woord- of beeldmerken, vrij zeldzaam en dan is het ook nog eens zo dat er kleurmerken zijn ingeschreven, die achteraf niet geldig blijken te zijn. Een kleurmerk kan alleen worden beschermd indien dit onderscheidend vermogen heeft. Onderscheidend vermogen krijgt een kleur niet zo maar, daar is normaal gesproken langdurig en veelvuldig gebruik voor noodzakelijk. Door dit intensieve gebruik raakt een kleur zodanig ingeburgerd dat het relevante publiek de kleur als een herkomstteken van een onderneming zal opvatten. Een bekend voorbeeld hiervan is het zogenaamde “Tiffany-blue”, een kleur die door juwelier Tiffany’s al sinds de 19^e eeuw wordt gebruikt. Deze kleur is inmiddels zo intensief gebruikt, dat alleen al een doosje in deze specifieke kleur bij het publiek direct de associatie met Tiffany’s wekt.

In Nederland is KLM-blauw een mooi voorbeeld van een kleurmerk. Deze specifieke kleur wordt intensief door KLM gebruikt en zal door iedereen herkend worden als de herkomstaanduiding van KLM. Een ander blauw voorbeeld is, waarschijnlijk iets minder geliefd, Belastingdienst blauw. In een procedure bij de Reclame Code Commissie werd een reclamefolder die werd verspreid in een blauwe envelop misleidend geacht. Immers heeft het kleurmerk van de Belastingdienst door het zeer langdurige, intensieve en consequente gebruik van de blauwe belastingenveloppen bij het publiek grote bekendheid en sterk onderscheidend vermogen verkregen voor de enveloppen waarvoor het is gedeponeerd, zo oordeelde de Commissie[1].

Helaas houden niet alle kleurmerken stand. Zo heeft de Gouden Gids geprobeerd haar gele kleur als merk te monopoliseren. Daar ging de rechtbank echter niet in mee. De Rechtbank Breda oordeelde dat de kleur geel door aanbieders van telefoongidsen voor bedrijven algemeen wordt gebruikt, de zogenaamde ‘yellow pages’. Het kan daarom niet worden uitgesloten dat de kleur geel als zuiver beschrijvend moet worden aangemerkt voor de diensten die de Gouden Gids aanbiedt[2]. Overigens liep de Gouden Gids in deze procedure nog tegen een ander probleem aan. Eén van de vereisten voor een geldige kleurmerkbescherming is de omschrijving volgens een erkend kleurenclassificatiesysteem ten tijde van het modeldepot. Dit had de Gouden Gids niet gedaan en ook om die reden kan zij geen aanspraak maken op een geldig kleurmerk. Het vereiste van de omschrijving volgens een erkend kleurenclassificatiesysteem kennen wij sinds het zogenaamde Libertel-arrest uit 2003[3]. Ten aanzien van een enkele kleur is bepaald dat dergelijke kleur een merk kan zijn, maar een depot dat slechts uit die kleur bestaat, kan niet worden aangemerkt als een grafische voorstelling en derhalve niet als een geldig merk. Het Europese Hof van Justitie heeft in het Libertel-arrest geoordeeld dat het gebruik van internationaal erkende kleurcodes als een grafische voorstelling van de kleur kan dienen. Daarnaast heeft het Europese Hof geoordeeld dat behoudens in uitzonderlijke omstandigheden kleuren inherent niet over onderscheidend vermogen beschikken, maar dat kleuren dit kunnen krijgen door het gebruik ervan in combinatie met de producten of diensten waarvoor de merkaanvraag is ingediend.

Terug naar de rode zool van Louboutin. Om succesvol tegen andere schoenenontwerpers met een rode zool op te kunnen treden, moet Louboutin over een kleurmerkregistratie – voorzien van een erkende kleurcode – kunnen beschikken. Maar dit alleen is nog niet voldoende. De specifieke kleur rood moet intensief genoeg gebruikt zijn, zodat het publiek de kleur als herkomstaanduiding van Louboutin opvat. Aan deze laatste eis is naar mijn idee voldaan. Bekende internationale sterren worden vaak op Louboutins gesignaleerd en de schoenen van Louboutin geniet een grote bekendheid wereldwijd. Alleen is de kleur rood wel zo uniek voor schoenzolen. Yves Saint Laurent heeft zich op het standpunt gesteld dat de kleur rood al eeuwen geleden op schoenzolen voorkwam en dus helemaal niet zo uniek is. Indien Yves Saint Laurent dit daadwerkelijk kan aantonen en de rechter diverse voorbeelden van rode schoenzolen kan laten zien, kan dit nog wel eens een struikelblok voor Louboutin vormen. Bovendien heeft de Amerikaanse Rechtbank in eerste aanleg daar nog eens aan toegevoegd dat het gebruik van kleuren in mode artikelen zoveel mogelijk vrij moet worden gehouden voor iedere mode ontwerper. Immers hebben kleuren met name in de mode een esthetische functie waarbij het iedereen moet vrijstaan een kleur voor zijn mode item te gebruiken. Dit laatste element zal, zo verwacht ik, in het hoger beroep tussen Louboutin en Yves Saint Laurent een belangrijke rol gaan spelen. Het ligt voor de hand dat een rechter in het hoger beroep opnieuw zal aanhaken bij de functionele (esthetische) functie van een kleur in de mode. Ondanks intensief gebruik van die bepaalde kleur, wordt dit wellicht door het publiek meer als versiering dan als herkomstaanduiding opgevat. Samen met de gedachte dat in mode kleuren voor iedereen vrij zouden moeten staan om te gebruiken, vrees ik dat Louboutin het in het hoger beroep moeilijk zal krijgen.

Wij houden u op de hoogte!

Kijk voor achtergrondinformatie het fragment van Helen Maatjes van Intellectueel Eigendom Advocaten bij RTL Boulevard http://www.rtl.nl/xl/#/u/0efb178c-1ca8-4c6d-9a2f-af2417653418